Ubezpieczenie urządzeń transportu osobistego (UTO) – dr Piotr Okrasa
Dynamiczny rozwój mikromobilności w polskich miastach stawia przed branżą ubezpieczeniową nowe wyzwania. Rosnąca liczba wypadków z udziałem e-hulajnóg, e-rowerów i innych urządzeń transportu osobistego oraz dyrektywa UE 2021/2118 z 24 listopada 2021 r. wymuszają analizę podejścia do ubezpieczeń tych pojazdów.
Regulacje prawne i definicja pojazdu
W Polsce, w przeciwieństwie do Niemiec, Francji czy Czech, nie wprowadzono obowiązkowego OC dla hulajnóg elektrycznych. Zgodnie z dyrektywą lekkie pojazdy elektryczne niespełniające definicji „pojazdu” są wyłączone z obowiązku ubezpieczenia na poziomie unijnym, jednak państwa członkowskie mogą samodzielnie wprowadzić taki wymóg.
Dyrektywa definiuje pojazd jako urządzenie napędzane wyłącznie siłą mechaniczną, którego:
- maksymalna prędkość konstrukcyjna przekracza 25 km/h;
- masa netto jest większa niż 25 kg i osiąga prędkość powyżej 14 km/h.
Wzrost wypadkowości
W 2024 r. odnotowano 372 wypadki spowodowane przez kierujących e-hulajnogami, w których poszkodowanych zostało:
- 624 kierujących;
- 42 pasażerów przewożonych nielegalnie.
W porównaniu z 2023 r. nastąpił:
- 41% wzrost liczby wypadków;
- 50% wzrost liczby rannych;
- 48% wzrost liczby kolizji.
Ponad połowa poszkodowanych to osoby w wieku 7–14 lat. Użytkownicy e-hulajnóg odpowiadali za 1,9% wszystkich wypadków drogowych w Polsce – o 40% więcej niż rok wcześniej.
Rozwój mikromobilności
Polski rynek mikromobilności rozwija się bardzo dynamicznie:
- 130 tys. pojazdów współdzielonych zarejestrowanych w 2024 r.;
- wartość rynku rowerów i e-rowerów: 5 mld zł;
- sprzedaż e-rowerów: 1,25 mld zł;
- udział e-rowerów w sprzedaży wzrósł z 16% w 2020 r. do 25% w 2023 r.
Wyzwania dla ubezpieczycieli
Branża ubezpieczeniowa musi zmierzyć się z trudnościami w ocenie ryzyka, wynikającymi m.in. z:
- braku danych historycznych dotyczących szkód;
- dużej różnorodności i zmienności parametrów technicznych urządzeń;
- braku systemu rejestracji i identyfikacji;
- trudności w ocenie odpowiedzialności przy wynajmie pojazdów.
Eksperci wskazują, że:
- w przypadku współdzielonych pojazdów obowiązek ubezpieczenia powinien spoczywać na operatorach;
- w przypadku urządzeń prywatnych – na użytkownikach.
Dostępne produkty ubezpieczeniowe
Na polskim rynku funkcjonują dobrowolne polisy:
- OC użytkownika urządzenia – szkody wyrządzone osobom trzecim;
- Casco – ochrona przed uszkodzeniem własnego sprzętu;
- NNW – koszty leczenia i rehabilitacji po wypadku.
Limity ubezpieczenia wahają się od 10 tys. zł do 40 tys. zł.
Potencjalne korzyści obowiązkowego OC
Wprowadzenie obowiązkowego OC dla UTO może przynieść korzyści, takie jak:
- zwiększenie bezpieczeństwa użytkowników;
- gwarancja odszkodowań dla poszkodowanych;
- rozwój mikromobilności;
- standaryzacja wymogów technicznych pojazdów.
Najważniejsze wyzwania prawne
Do głównych wyzwań prawnych należą:
- stworzenie systemu rejestracji pojazdów UTO;
- zapewnienie identyfikacji i szczelności systemu;
- kontrola parametrów technicznych (oryginalne vs. zmodyfikowane);
- koszty administracyjne dla użytkowników;
- ryzyko ograniczenia dostępności mikromobilności dla dzieci i młodzieży.
Jak ubezpieczenia kształtują przyszłość mikromobilności
Rozwój mikromobilności w Polsce jest nieunikniony i może przynieść liczne korzyści dla miast oraz środowiska. Wprowadzenie obowiązkowego ubezpieczenia dla urządzeń transportu osobistego wymaga jednak równowagi między ochroną użytkowników a swobodnym dostępem do ekologicznego środka transportu, co potwierdzają przykłady innych krajów europejskich.
Artykuł można przeczytać here.